Bieżący rok duszpasterski w Kościele polskim zwraca uwagę na poprawność oraz owocność sprawowania Eucharystii. W praktyce, idąc po linii nauczania Soboru Watykańskiego II, chodzi o należną wrażliwość wobec znaków liturgicznych. Ta konieczność wynika z tego, że w liturgii przez znaki dostrzegalne wyraża się i w sposób właściwy dla poszczególnych znaków dokonuje się uświęcenie człowieka, a Mistyczne Ciało Jezusa Chrystusa, to jest Głowa ze swymi członkami, sprawuje pełny kult publiczny (KL 7). Liturgia ma swój język, który wymaga zrozumienia, poprawnego odczytania i właściwego potraktowania. Znaki liturgii są nośnikiem treści zbawczych, stanowią ważny element komunikacji, są drogą prowadzącą na spotkanie z Bogiem. Z pewnością staje przed nami trud koniecznej katechezy mistagogicznej, aby samemu sobie – oraz wiernym, którym posługujemy – przybliżyć Jezusa Chrystusa obecnego w znakach świętego zgromadzenia eucharystycznego. W takim kontekście oddajemy do rąk Czytelników kolejny biuletyn „Anamnesis”, który jest pierwszym numerem rocznika 2021.

W dziale NAUCZANIE OJCA ŚWIĘTEGO znajdują się teksty czterech katechez papieża Franciszka wygłoszonych w czasie środowych audiencji generalnych, które poświęcone są problematyce modlitwy. Jednak, na szczególną uwagę zasługuje fakt opublikowania Listu apostolskiego Scripturae Sacrae Affectus na okoliczność 1600. rocznicy śmierci św. Hieronima.

Dział DOKUMENTY STOLICY APOSTOLSKIEJ zawiera kolejny List Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, adresowany do wszystkich Przewodniczących Konferencji Episkopatu, mający na uwadze zagadnienie sprawowania liturgii w czasie trwania pandemii COVID 19, z nadzieją na poprawę sytuacji po ustaniu ograniczeń epidemicznych. W tym samym duchu należy odczytać treść innego Listu, tym razem precyzującego kwestie dotyczące celebracji sakramentu bierzmowania w czasie pandemii koronawirusa.

Wyrażam ogromną wdzięczność Księdzu Profesorowi Dominikowi Ostrowskiemu (diecezja świdnicka), który ze zbiorów Kongregacji wydobył dokumenty do tej pory nie publikowane na łamach naszego biuletynu. Są to dwie noty: o poświęceniu lub błogosławieństwa kościoła ku czci jakiegoś błogosławionego oraz o tytule kościoła.

W kalendarzu liturgicznym na rok 2022 pojawiło się wiele pytań i wątpliwości, wobec których Kongregacja podjęła ostateczne decyzje. To ważny dokument, zwłaszcza dla redaktorów kalendarzy liturgicznych diecezjalnych czy zakonnych. Ponadto, Kongregacja wydała dekret zatwierdzający św. Jana Pawła II, papieża, patronem województwa małopolskiego.

W tym samym dziale znajdziemy trzy dekrety Penitencjarii Apostolskiej, które określają dodatkową możliwość uzyskania odpustu zupełnego. Pierwszy z nich dotyczy odpustu za zmarłych, który w roku 2020 – ze względu na panującą pandemię – można uzyskać przez cały miesiąc listopad. Drugi odnosi się do obchodów Jubileuszu 100-lecia archidiecezji łódzkiej, a trzeci dotyczy bazyliki Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Czerwińsku (diecezja płocka).

Dział NAUCZANIE BISKUPÓW O LITURGII zawiera wpierw Apel Prezydium Konferencji Episkopatu Polski na czas adwentu roku 2020 oraz Komunikat Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski odnośnie do sposobu przyjmowania Komunii Świętej w Polsce.

W dziale tym są także Listy pasterskie biskupów diecezjalnych, w których znaleźć można wątki liturgiczne (abp Józef Górzyński, abp Wiktor Skworc, abp Adam Szal, bp Andrzej F. Dziuba, bp Roman Pindel). Zagadnienia dotyczące spraw liturgicznych pojawiły się także w homiliach i odezwach biskupów polskich (abp Marek Jędraszewski, abp Wiktor Skworc, bp Piotr Greger, bp Piotr Libera, bp Janusz Mastalski, bp Jan Piotrowski).

Dwaj biskupi diecezjalni na mocy dekretów ustanowili w swoich Kościołach partykularnych diecezjalne sanktuaria. Biskup płocki Piotr Libera erygował sanktuarium św. Rocha w Sadykrzu, a biskup zielonogórsko-gorzowski Tadeusz Lityński – sanktuarium Matki Bożej Gospodyni Babimojskiej.

Dział zatytułowany FORMACJA LITURGICZNA zawiera artykuł Księdza Profesora Zdzisława Jańca (KUL), dotyczący zagadnień poprawnej celebracji liturgii eucharystycznej. Problematyka doskonale wpisuje się w treść wysiłków duszpasterskich podyktowanych hasłem przewodnim trwającego roku duszpasterskiego w Kościele polskim: Zgromadzeni na Świętej Wieczerzy. Artykuł stanowi pierwszą część zagadnienia, które będzie kontynuowane w czterech, osobnych opracowaniach.

W dziale DUSZPASTERSTWO LITURGICZNE znajdują się teksty Nowenny do św. Andrzeja Boboli, która stała się modlitwą w intencji ustania pandemii. W dziele zawierającym dokumenty Stolicy Apostolskiej (zob. wyżej) znajdują się dekrety Penitencjarii Apostolskiej dotyczące odpustów. W odniesieniu do pierwszego z nich, w tym miejscu znajdziemy stosowne wyjaśnienie autorstwa Penitencjarza Większego.

Pozostałe materiały tego działu dotyczą spraw związanych z muzyką kościelną. Krajowy duszpasterza muzyków kościelnych w Polsce, o. Nikodem Kilnar OSPPE, wystosował zaproszenie na coroczną ogólnopolską pielgrzymkę tego środowiska (ze względu na pandemię koronawirusa zaproszenie zostało uzupełnione). Ponadto, jak co roku, zapoznać możemy się z odezwą na obchody Święta Muzyki.

W dziale INFORMACJE znajdziemy wiele danych dotyczących wydarzeń liturgicznych, jakie miały miejsce w Polsce oraz poza granicami. Z Watykanu dowiadujemy się, że prefekt Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Kardynał Robert Sarah skomentował List dotyczący sprawowania liturgii w okresie trwania pandemii oraz po jej ustaniu (treść Listu jest zamieszczona w dziale DOKUMENTY STOLICY APOSTOLSKIEJ). Również w Watykanie toczyła się ożywiona dyskusja na temat ewentualnej możliwości jedności eucharystycznej w wymiarze Komunii Świętej pomiędzy katolikami i protestantami (oficjalne stanowisko Stolicy Apostolskiej oraz wypowiedź Kardynała Kurta Kocha). W Watykanie miał miejsce obrzęd wręczenia paliusza dla nowego patriarchy Jerozolimy, a także powołani zostali nowi konsultorzy Urzędu Papieskich Celebracji Liturgicznych oraz mianowano nowego kierownika kapeli sykstyńskiej. Natomiast z terenu Kościoła belgijskiego dotarła wiadomość na temat cennej inicjatywy adoracji Najświętszego Sakramentu.

W Kościele polskim odbyło się kilka wydarzeń o charakterze roboczym i formacyjnym (posiedzenie Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski, doroczny zjazd Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych, ogólnopolska pielgrzymka ludzi odpowiedzialnych za śpiew liturgiczny, konferencja naukowa w Warszawie, bydgoski konkurs wiedzy na temat liturgii).

Ponadto, warto odnotować fakt odsłonięcia tablicy upamiętniającej postać św. Józefa Bilczewskiego (abp Marek Jędraszewski), prestiżowe wyróżnienie dla Antyfonarza Kolegiaty Kieleckiej oraz powołanie dominikanów polskich do zespołu Komisji Liturgicznej Zakonu Kaznodziejskiego. Całość działu została uzupełniona wykazem nowych publikacji z zakresu liturgiki.

W ostatnim czasie pożegnaliśmy osoby duchowne i świeckie, które na polu polskiej liturgiki i muzykologii pozostawiły swój trwały ślad. Informacje dotyczące ich życia, dorobku naukowego i wkładu w popularyzację życia liturgicznego, są zawarte w dziale NEKROLOGI.

Składam serdeczne podziękowania Księdzu Biskupowi Stefanowi Cichemu za pomoc w kompletowaniu działu INFORMACJE oraz za wykaz nowych publikacji.

Bp Piotr Greger
Bielsko-Biała, dnia 29 listopada 2020 roku, w 1. niedzielę adwentu