Podejmując zagadnienie Eucharystii rozumianej jako Wielka tajemnica wiary (hasło bieżącego roku duszpasterskiego w Polsce) nie można pominąć zasady autorstwa Prospera z Akwitanii mówiącej o tym, że pomiędzy sprawowaniem liturgii a wyznawaną wiarą istnieje ścisła zależność. Celebracja świętych czynności stanowi jedno ze źródeł wiary, o czym przekonuje współczesna topika teologiczna. Zdaniem jednego ze znanych polskich uczonych (ksiądz profesor Jerzy Stefański) liturgia jest dogmatyką w praktyce. Celebratywną formą wyznania wiary. W klimacie tej wielowiekowej, ale wciąż aktualnej zasady (lex orandi – lex credendi) oddajemy do rąk Czytelników kolejny numer, ostatni bieżącego rocznika, biuletynu Anamnesis.

W dziale NAUCZANIE OJCA ŚWIĘTEGO znajdują się trzy teksty o zróżnicowanym charakterze: homilia na tegoroczną uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (w Italii obchodzona trzy dni później niż w Polsce), rozważanie w czasie spotkania z wiernymi podczas południowej modlitwy maryjnej (14 czerwca br.) oraz tekst katechezy wygłoszonej w czasie środowej audiencji generalnej (10 czerwca br.).

Dział DOKUMENTY STOLICY APOSTOLSKIEJ zawiera dekret Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów zatwierdzający teksty liturgiczne na wspomnienie św. Pawła VI, papieża (teksty – w załączeniu). W Litanii loretańskiej do Najświętszej Maryi Panny pojawiły się trzy nowe wezwania, o czym informuje pismo Kongregacji adresowane do Przewodniczących Konferencji Episkopatów. Na mocy dekretów archidiecezja warszawska uzyskała zgodę na wpisanie wspomnienia bł. Marii od Pana Jezusa Dobrego Pasterza do własnego kalendarza. Kongregacja zatwierdziła wybór patronów dla dwóch miejscowości. Błogosławiona Dziewica Maryja została patronką miasta Wschowa (diecezja zielonogórsko-gorzowska), a św. Jan Paweł II, papież, został patronem Kalwarii Zebrzydowskiej (archidiecezja krakowska). Ponadto, pracownicy opieki społecznej w Polsce mają swojego patrona w osobie św. Alberta Chmielowskiego.

Kongregacja Nauki Wiary opublikowała niezwykle ważny dokument dotyczący także kwestii liturgicznych. Jest nim Nota doktrynalna na temat zmiany formuły sakramentalnej chrztu.

Dział NAUCZANIE BISKUPÓW O LITURGII zawiera ważny dokument Konferencji Episkopatu Polski poświęcony procesowi przygotowania dzieci do spowiedzi i Pierwszej Komunii Świętej. Ponadto, biskupi polscy zatwierdzili dwie uchwały dotyczące ujednoliconego i uzupełnionego brzmienia wybranych formuł modlitewnych oraz polskiego tłumaczenia Litanii loretańskiej. W tej drugiej kwestii pojawił się stosowny Komunikat Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski.

W dziale tym są także treści liturgiczne obecne w nauczaniu polskich biskupów diecezjalnych. Arcybiskup metropolita katowicki wystosował okolicznościowy List adresowany do ministrantów. Jest to próba dotarcia z nauczaniem do członków służby liturgicznej archidiecezji katowickiej, którzy z powodu trwającej pandemii nie mogli przybyć na coroczną pielgrzymkę do kościoła katedralnego. Natomiast arcybiskup metropolita krakowski wygłosił homilię podczas Mszy Świętej z ustanowieniem kolejnych nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej. Zaś biskup elbląski wygłosił homilię w czasie Eucharystii z udzieleniem święceń diakonów stałych.

Hierarchowie trzech diecezji, na mocy stosownych dekretów, ustanowili nowe sanktuaria diecezjalne. Arcybiskup łódzki Grzegorz Ryś, pełniący obowiązki administratora apostolskiego diecezji kaliskiej, ustanowił sanktuarium Najświętszej Maryi Panny w Skalmierzycach. Biskup gliwicki Jan Kopiec ustanowił sanktuarium Matki Bożej Dobrej Drogi w Gliwicach, a biskup zielonogórsko-gorzowski Tadeusz Lityński powołał w Paradyżu sanktuarium Matki Bożej Wychowawczyni Powołań Kapłańskich.

Dział zatytułowany FORMACJA LITURGICZNA zawiera ciekawy artykuł poświęcony problematyce wspólnoty Kościoła i sprawowanej liturgii w odniesieniu do realiów współczesnego świata. Autorem opracowania jest ksiądz dr Sławomir Jeziorski (diecezja rzeszowska).

W dziale DUSZPASTERSTWO LITURGICZNE znajduje się interesujący wywiad z pracownikiem Sekretariatu Stanu ks. Pawłem Ptasznikiem. Tematyka dotyczy tekstu opublikowanego przez jedno z wydawnictw, będącego rzekomo treścią homilii papieża Jana Pawła II. Ponadto, z terenu watykańskiego dowiadujemy się o 450. rocznicy ustanowienia przez papieża św. Piusa V Mszy Wszechczasów. Godnym uwagi jest rzeczowa i kompetentna dyskusja wokół brzmienia modlitwy Ojcze nasz. Szerokie spojrzenie historyczne i językowe ukazuje głębię modlitwy Jezusa, przekazanej wspólnocie Kościoła. W zakresie śpiewu liturgicznego cieszy fakt pojawienia się w sieci bazy zawierającej bogactwo chorału gregoriańskiego.

W polskich mediach toczyła się ożywiona dyskusja na temat miejsca i czasu wystąpień osób świeckich w czasie sprawowania liturgii. Wspólnota ojców paulinów z Jasnej Góry, która ma z takimi sytuacjami często do czynienia, opracowała i opublikowała stosowny Regulamin. Dokument porządkuje te kwestie, zwracając uwagę przede wszystkim na sacrum sprawowanych czynności liturgicznych.

Dział INFORMACJE zawiera liczne dane dotyczące wydarzeń liturgicznych w Kościele powszechnym oraz w Kościele polskim. Wśród pierwszych należy wymienić to, co miało miejsce w Watykanie (papież Franciszek przedłużył Jubileusz Loretański oraz wypowiedział się na temat kultu maryjnego; grono osób odpowiedzialnych za przygotowanie celebracji papieskich ma nowego ceremoniarza). Na terenie Italii odbył się coroczny Tydzień Liturgiczno-Pastoralny (Camaldoli), ale Narodowy Tydzień Liturgiczny w Cremonie został przeniesiony na rok 2021. W Kościele niemieckim przyznano kolejną nagrodę im. ks. prof. Balthasara Fischera, a także odbył się Tydzień Studiów (w Munster) poświęcony zagadnieniom z pogranicza liturgii, sztuki i kultury.

W Kościele polskim także miało miejsce wiele wydarzeń liturgicznych. Diecezja legnicka przeżywała radość z faktu koronacji obrazu Matki Bożej (Bolesławiec), zaś trzy kolejne diecezje świętowały rocznice koronacji (archidiecezja krakowska, diecezja ełcka i diecezja płocka). W archidiecezji łódzkiej w sposób uroczysty zainaugurowano czas przygotowania katechumenalnego. Obrzędom przewodniczył arcybiskup metropolita łódzki Grzegorz Ryś. Kilka polskich Kościołów partykularnych było miejscem ważnych wydarzeń liturgicznych. W diecezji ełckiej, po raz pierwszy, odbyły się święcenia diakonów stałych. W diecezji bydgoskiej odbyły się święcenia diakonatu alumna formowanego w seminarium dla późniejszych powołań (Seminarium 35+). W diecezji toruńskiej odbyła się liturgia konsekracji dziewicy, a diecezja bielsko-żywiecka obchodziła 10-lecie celebracji Mszy Świętych w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego. Należy podkreślić, że – pomimo niesprzyjających warunków związanych z trwającą pandemią – odbyły się w Licheniu coroczne warsztaty liturgiczne Ars celebrandi. Cieszy także fakt, że kapłanom zaangażowanym na polu liturgiki i muzykologii zostały powierzone odpowiedzialne zadania. Rektorem Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II został znany i ceniony muzykolog ks. dr hab. Robert Tyrała, prof. UPJPII. Natomiast ks. dr hab. Mateusz Potoczny przejął obowiązki dziekana Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.

Godnym podkreślenia jest fakt pojawienia się opracowanego kompendium pastoralnego na okoliczność pogrzebu dziecka martwo urodzonego i towarzyszenia rodzinie w okresie żałoby. Dokument, bez wątpienia, wypełnia lukę w tym obszarze duszpasterstwa liturgicznego.

Całość działu zawierającego informacje, została ubogacona podaniem nowych publikacji liturgicznych. Za ich sporządzenie, a także za ogromną pomoc w wielu innych kwestiach, serdecznie dziękuję Księdzu Biskupowi Stefanowi Cichemu. Liczę na dalszą fachową, kompetentną i zachowującą rygory czasowe, pomoc.

W ostatnim czasie odeszło do wieczności czterech kapłanów zaangażowanych na różnych polach nauczania i sprawowania liturgii. Informacje o nich, z uwzględnieniem dorobku naukowego i dydaktycznego, znajdziemy w dziale NEKROLOGI.

Bp Piotr Greger
Bielsko-Biała, dnia 14 września 2020 roku, w święto Podwyższenia Krzyża Świętego